Kabızlık Nedir? Neden Olur?

Kabızlık Nedir?
Kabızlık büyük abdest yapma sayısının ve miktarının azalmasıdır. Bazı bağırsak hastalıklarında veya bağırsak dışı hastalıklarda görülebilir. Çoğunlukla sebep yanlış beslenme ve yanlış yaşam tarzıyla ilgilidir. İleri boyutlara gelince yada hemoroid, fissür gibi başka hastalıklara yol açıncaya kadar hastalar tarafından ciddiye alınmaz.

Her yaşta görülebilir. Gebelerde, şişmanlarda, yatağa bağımlı hastalarda, bebek ve çocuklarda daha sıktır. Önlem alınmazsa yaş ilerledikçe daha ciddi ve geri dönüşümsüz boyutlara ulaşabilir.

Kabızlık Sebepleri

*En sık sebep yanlış beslenmedir. Kabız kişiler çoğunlukla sebze ve meyve sevmezler. Karbonhidratlı veya proteinli gıda alırlar. Mesela günlük yiyeceklerini et, köfte, tavuk, pilav, börek gibi yemekler oluşturur. Bu tip besinler de çoğunlukla ince barsaklarda emilirler. Dolayısıyla lifli gıda almadıklarından kalın barsaklarda dışkı oluşumu azdır, ve serttir.

*Yetersiz su alınması da kabızlığın sık görülen sebeplerindendir. Bu tip hastalar “ben hiç su içemiyorum, bana su iç deme de ne dersen de” şeklinde kabızlığın sebebini kendileri itiraf ederler. Oysa su içmek hemoroid ameliyatı olmaktan daha zor değildir. Günde en az 2 litre, sıcak günlerde daha fazla su içmek gerekir. Süt çocuklarında ya da okul çocuklarında su az içilmesine bağlı kabızlık sıkça görülür.

*Kötü dışkılama alışkanlığı, önemli bir sebeptir. Çalışma koşulları, hijyen takıntısı nedeniyle dışkılamayı eve bırakma, yeni doğum yapanların bebeğinden dolayı ihtiyaçları olduğunda tuvalete gidememeleri, makat hastalığı olanlar acıyacak korkusuyla tuvalete gitmeyi ertelerler. Bu durumda barsakta bekleyen dışkı sertleşir ve giderek barsağın çalışması, hareketi, itme gücü bozulur.

*Az hareket etme nedeniyle barsak hareketleri azalır.Günümüz koşullarında işe vasıtayla gitme,bilgisayar ve televizyon alışkanlıklarının artması,çocukların yeterli oyun ve hareket alanlarının olmaması nedeniyle kabızlık giderek artmaktadır. Her gün yarım saat tempolu yürüyüş ve hareketli bir yaşam şeklini alışkanlık haline getirmeliyiz.

*Çalışma koşulları ve yoğun stres günümüzde giderek artan kabızlık sebebidir.

*Psikiyatrik hastalıklar da, mesela depresyonda hastaların hareketleri azaldığından, yeme ve içmesi bozulduğundan kabızlık görülür.

*Bazı hastalıklarda ,

Örneğin şeker hastalığı, tiroid, paratiroid, hipofiz hastalıkları gibi hormonal hastalıklarda, böbrek hastalıklarında barsağın çalışması yavaşlar.

Bazı sinir ve kas hastalıklarında kabızlık sıktır. Örneğin kurşun zehirlenmelerinde, parkinson, multipl skleroz, omirilik yaralanmaları gibi hastalıklarda daha fazla rastlanır.

Birkaç gün içinde anide oluşan kabızlık varsa kalın barsağın ani olan iltihapları yada barsak tıkanıklığı (tümör, barsak düğümlenmesi) düşünülür.

Hirschprung hastalığı, dolikokolon, megakolon , hastalıklarında barsağın sinir ağı olmaması yada barsak adelelerinin çalışmaması gibi durumlar vardır. Doğuştan olan kistik fibrosiz hastalığında da doğumdan itibaren ciddi kabızlık vardır.

Makat bölgesi ve karın tabanındaki kasların zayıflığında, mesela zor doğumlardan sonra veya şişmanlıkta kabızlık görülür.

*Bazı ilaçlar yan etki olarak kabızlık yapar. Depresyon ilaçları, spazm çözücü ağrı kesiciler, morfin türü ağrı kesiciler, sara tedavisinde kullanılan ilaçlar, kansızlık ilaçları, bazı ülser ilaçları kabızlık yapar.

Tüm bu sebeplerden dolayı oluşan kabızlıktan dolayı başta makat hastalıkları (fissür, hemoroid, kaşıntı gibi) olmak üzere pek çok hastalık oluşur. Bu hastalıklardan korunmak için kabızlığın giderilmesi gerekir.

Kabızlık Nasıl Geçer?

Kabızlık çoğunlukla bazı basit önlemlerle giderilebilir.

Kabızlığı tedavi etmeye kalkışmadan önce kabızlığın nedeni araştırılmalı sonra sebebe yönelik önlemler alınmalıdır.

Beslenme alışkanlığı Posalı gıdadan zengin beslenme şekli olmalıdır. Lif içeren her türlü sebze, salata, kayısı ve erik gibi liften zengin meyveler, baklagiller bolca yenilmelidir. Ekmek olarak tam buğday veya kepekli ekmek tercih edilmelidir. Mutlaka bol su tüketilmelidir.

Hangi besinler lif açısından zengindir?

Sebzeler: Ispanak, semiz otu, lahana, pırasa, kabak, patlıcan, kereviz, taze fasulye, bezelye, havuç, brokoli, enginar, biber. Salata malzemeleri örneğin marul, kıvırcık, maydanoz, dereotu, tere veya benzeri otlar, yeşil ve kuru soğan, mor lahana, turp.

Meyveler: Elma,armut,kayısı,erik,incir,hurma,kivi,ananas.

Bazı tahıl ürünleri yani kepekli, çavdarlı veya tam buğdaylı ekmekler, kepekli makarna, kepekli pirinç.

Yeşil mercimek gibi kuru bakliyatlar lif açısından zengindir.

Hareketli yaşam tarzı: Günlük aktiviteleri artırmak, tempolu yürüyüş barsak hareketlerini artırarak kabızlığın giderilmesinde yardımcı olur.

İlaçla tedavi: Barsağa su çekerek ya da barsak hareketini artırarak kabızlığı giderir. Tümör, barsak düğümlenmesi, iltihap gibi ani oluşan kabızlıklarda ilaç kullanmak doğru değildir. Sinameki otu (çayı) halk arasında sık görülen ve bilinen bitkisel çaydır. Çok kullanılırsa barsakta ülser ve kanamalara sebep olabilir.

Dışkılama alışkanlığı: Her gün aynı saate, zorlanmadan yumuşak dışkı çıkarılmalıdır. Bir miktar yemek, su ve hareket barsak hareketlerinin artmasını ve dışkılama hissinin gelmesini kolaylaştırır. Genellikle kahvaltı sonrası dışkılama alışkanlığı edinilir.

Tuvalette fazla kalmamak gerekir, gazete veya telefonla tuvalete girmek yanlış bir davranıştır. Ikınmadan dışkılamak sonrasında oyalanmadan tuvaletten çıkmak en doğru davranıştır.

Cerrahi tedavi: Barsağın doğuştan olan veya sonradan olan uzamaları, tümörleri, ani gelişen barsak düğümlenmeleri cerrahi tedavi ile düzeltilir.

Kabızlığa sebep olan hastalığın tedavisi: Kabızlığa sebep olan hastalıkların (guatr,şeker hastalıkları gibi) tedavisi yapılırsa kabızlık kendiliğinden çözülür.